Məlumat azadlığı haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu

Məlumat azadlığı haqqında

Azərbaycan Respublikasının Qanunu

Maddə 1. Məlumat azadlığı

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 50-ci maddəsinə uyğun olaraq hər

kəsin istədiyi məlumatı qanuni yolla axtarmaq, əldə etmək, ötürmək, hazırlamaq

və yaymaq azadlığı vardır.

Bu Qanunun məqsədləri üçün məlumat dedikdə təqdimat formasından asılı

olmayaraq təbiətdə, cəmiyyətdə və dövlətdə baş vermiş hadisələr, proseslər, faktlar

və şəxslər haqqında xəbərlər nəzərdə tutulur.

Maddə 2. Məlumat azadlığının təminatı

Hər kəsin məlumat əldə etmək üçün müraciət etmək hüququ vardır.

Məlumat azadlığının həyata keçirilməsi fiziki və hüquqi şəxslərin hüquq və

mənafelərinin pozulmasına səbəb olmamalıdır.

Məlumat azadlığının məhdudlaşdırılmasına yalnız Azərbaycan Respublikasının

Konstitusiyasında nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilir. Məlumat azadlığından

istifadə edilməsi qaydası Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və ona

müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının Qanunları ilə müəyyən edilir.

Maddə 3. Qanunun təyinatı

Bu Qanun məlumat azadlığının həyata keçirilməsi ilə əlaqədar yaranan

münasibətləri tənzimləyir.

Maddə 4. Məlumat münasibətlərinin subyektləri

Məlumat münasibətlərinin subyektləri fiziki və hüquqi şəxslərdir.

Maddə 5. Məlumat azadlığının həyata keçirilməsinin əsas prinsipləri

Məlumat azadlığının həyata keçirilməsinin əsas prinsipləri aşağıdakılardır:

məlumat azadlığının təmin edilməsi;

məlumatın açıqlığı və onun mübadilə edilməsinin azadlığı;

məlumatın obyektivliyi, tamlığı və həqiqiliyi;

məlumatın axtarılmasının, əldə edilməsinin, istifadə olunmasının, yayılmasının və

qorunmasının qanuniliyi;

hər kəsin şəxsi və ailə həyatının sirrinin saxlanması;

şəxsiyyətin, cəmiyyətin və dövlətin təhlükəsizliyinin qorunması.

Maddə 6. Məlumatın əldə edilməsi üçün təminatlar

Məlumatın əldə edilməsi aşağıdakı yollarla təmin edilir:

dövlət hakimiyyəti orqanlarının və bələdiyyələrin öz fəaliyyətləri və qəbul

olunmuş qərarları barədə məlumatlar vermələri yolu ilə;

dövlət hakimiyyəti orqanlarında məlumatın əldə edilməsi üçün informasiya

xidmətlərinin yaradılması ilə;

statistik məlumatlardan, kitabxanaların, arxivlərin və muzeylərin fondlarından,

habelə informasiya sistemlərindən maneəsiz istifadə edilməsi ilə;

vətəndaşların həyatı və sağlamlığı üçün təhlükə yaradan fövqəladə hallar, təbii

fəlakətlər və qəzalar barədə əhaliyə dərhal məlumat verilməsi ilə;

dövlətin təhlükəsizliyinə xətər yaradan fövqəladə hallar barədə əhaliyə dərhal

məlumat verilməsi ilə;

kütləvi informasiya vasitələrində, o cümlədən mətbuatda dövlət senzurasına yol

verilməməsi ilə;

normativ-hüquqi aktların qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada əhalinin

nəzərinə çatdırılması ilə.

Maddə 7. Məlumat mənbələri

Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məlumatları əks etdirən sənədlər və

başqa daşıyıcılar, kütləvi informasiya vasitələrinin məlumatları, açıq çıxışlar

məlumat mənbələri hesab edilirlər.

Maddə 8. Məlumatın əldə edilməsi

Məlumatın əldə edilməsi müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada və

üsullarla həyata keçirilir.

Əldə edilməsi qaydasına görə məlumat açıq məlumata və alınması

məhdudlaşdırılan məlumata bölünür.

Maddə 9. Açıq məlumatın əldə edilməsii[1]

Açıq məlumatın əldə edilməsi aşağıdakı yollarla təmin edilir:

internet informasiya ehtiyatları vasitəsilə;

rəsmi nəşrlərlə;

kütləvi informasiya vasitələrinin yayılması ilə;

kitabxanalar, ictimai informasiya mərkəzləri, kütləvi istifadənin mümkün

olduğu digər yerlərdə sənədlərlə tanış olmaq üçün şərait yaradılması yolu ilə;

fiziki və hüquqi şəxslərə təqdim edilməsi ilə;

qanunvericiliklə nəzərdə tutulan başqa üsullarla.

Açıq məlumatın alınması qaydası və şərtləri bu Qanunla, "İnformasiya əldə

etmək haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu, digər qanunvericilik aktları

və ya müqavilə ilə (məlumatın verilməsi müqavilə əsasında həyata keçirilirsə)

müəyyən olunur. Məlumatın verilməsi barədə müqavilə mülki qanunvericiliyə

uyğun bağlanır. Dövlət hakimiyyəti orqanları, bələdiyyələr müqavilənin

olmamasına görə məlumatı verməkdən imtina edə bilməzlər.

Maddə 10. Alınması məhdudlaşdırılan məlumat

Alınması məhdudlaşdırılan məlumatlara — dövlət, peşə (vəkil, notariat, həkim),

qulluq, bank, kommersiya, istintaq və məhkəmə sirləri, şəxslərin şəxsi və ailə

həyatına, terror aksiyalarına aid olan məlumatlar aiddirlər. Ətraf mühitə dair

informasiya müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hallarda alınması

məhdudlaşdırılan məlumata aid edilir.

Dövlət, peşə (vəkil, notariat, həkim), qulluq, bank, kommersiya, istintaq və

məhkəmə sirləri, şəxslərin şəxsi və ailə həyatına, terror aksiyalarına, ətraf mühitə

aid olan məlumatlarla bağlı yaranan münasibətlər müvafiq qanunvericiliklə

tənzimlənir. ii[2]

Maddə 11. Məlumatın əldə edilməsi barədə müraciət

Məlumatın əldə edilməsi üçün sorğunun verilməsi və məlumat əldə edilməsi

haqqında sorğuya baxılması "İnformasiya əldə etmək haqqında" Azərbaycan

Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.iii[3]

Maddə 12. Məlumatın əldə edilməsi ilə əlaqədar şikayət etmək hüququ

Məlumatın verilməməsi barədə məlumat sahibinin yuxarı orqanına və Azərbaycan

Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkilinə (ombudsmana), habelə

məhkəməyə şikayət edilə bilər.iv[4]

Məlumatın verilməməsinin qanuniliyinin sübuta yetirilməsi vəzifəsi cavabdehin

üzərinə düşür.

Maddə 13. Şəxsiyyət haqqında məlumat (fərdi məlumat)v[5]

Şəxsiyyət haqqında sənədləşdirilmiş və ya açıq elan edilmiş xəbər şəxsiyyət barədə

məlumata aiddir. Şəxsiyyət haqqında sənədləşdirilmiş məlumat mənbəyi onun

adına verilmiş, onun tərəfindən imzalanmış sənədlər və öz səlahiyyətləri

çərçivəsində orqanlar tərəfindən şəxsiyyət haqqında toplanmış məlumatlardır.

Şəxsiyyətin dini mənsubiyyəti və əqidəsi barədə məlumat yalnız onun tərəfindən

könüllü təqdim edildikdə dövlət orqanları tərəfindən toplana bilər. Şəxsiyyətin

siyasi partiyaya üzvlüyü və ya bitərəf olması barədə məlumat yalnız qanunla

nəzərdə tutulmuş hallarda dövlət orqanlarına təqdim edilməlidir.

Maddə 14. Şəxsiyyətin onun haqqında toplanmış məlumatla tanış olmaq

hüququ

Şəxsiyyət haqqında məlumat qanunla müəyyən edilmiş qaydada toplanır, işlənir və

mühafizə olunur. Məlumatın aldatma, hədə-qorxu və başqa qanunsuz vasitələrlə

toplanması qadağandır.vi[6]

Qanunla müəyyən edilmiş qaydada əməliyyat-axtarış fəaliyyəti zamanı əldə edilən

məlumatlar, habelə cinayət işinin istintaqı ilə əlaqədar toplanılan məlumatlar

istisna olmaqla şəxsiyyətin onun haqqında məlumatın toplanması ilə əlaqədar

aşağıdakı hüquqları vardır:

onun haqqında toplanan məlumatla tanış olmaq;

məlumat toplanması vaxtı onun haqqında toplanan məlumatın hansı məqsədlə və

necə, həmin məlumatın kim tərəfindən istifadə olunmasını bilmək;

məlumatda dəqiqləşdirmələraparılmasını tələb etmək.

Şəxsiyyətin onun haqqında məlumatların toplanılması ilə bağlı “Fərdi məlumatlar

haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq digər hüquqları da

vardır.vii[7]

Qanunvericiliyə müvafiq surətdə dövlət orqanlarının topladığı məlumatların kənar

şəxslər tərəfindən əldə etməsinə yol verilmir.

Şəxslər haqqında məlumatın saxlanılması qanuni məqsədlər üçün qanunvericiliklə

müəyyən edilmiş zəruri olan müddətdən çox ola bilməz.

Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmamış hallarda gizli şəkildə məlumatın alınması

üçün nəzərdə tutulan texniki vasitələrdən istifadə etmək, poçt və teleqraf

göndərişlərini yoxlamaq, telefon danışıqlarına qulaq asmaq qadağandır.viii[8]

Əməliyyat-axtarış tədbirləri keçirilən hallar istisna olmaqla, şəxsin onun xəbəri

olmadan və ya etirazına baxmayaraq kütləvi informasiya vasitələrinin

nümayəndələri və başqa şəxslər tərəfindən izlənilməsi, video və foto çəkilişinə, səs

yazısına və digər bu cür hərəkətlərə məruz qalması qanunvericiliklə müəyyən

edilmiş məsuliyyətə səbəb olur.ix[9]

Maddə 15. Bu Qanunun tələblərinin pozulmasına görə məsuliyyət

Bu Qanunun tələblərini pozan şəxslər qanunvericiliyə müvafiq olaraq məsuliyyət

daşıyırlar.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

HEYDƏR ƏLİYEV

Bakı şəhəri, 19 iyun 1998-ci il

№ 505-IQ

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI

1. 1 fevral 2000-ci il tarixli 799-IQnömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2000-ci il,

№ 3, maddə 136)

2. 25 mart 2003-cü il tarixli 429-IIQDnömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2003-cü il,

№ 4, maddə 178)

3. 5 mart 2004-cü il tarixli 598-IIQDnömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2004-cü il,

№ 3, maddə 133)

4. 20 oktyabr 2006-cı il tarixli 167-IIIQDnömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il,

№ 12, maddə 1005)

5. 12 fevral 2010-cu il tarixli 953-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 17 mart 2010-cu il, № 60, Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 03, maddə 172)

6. 30 dekabr 2010-cu il tarixli 41-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5 mart 2011-ci il, № 051, “Azərbaycan”

qəzeti, 06 mart 2010-cu il, № 52, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, № 03, maddə 162)

7. 5 mart 2013-cü il tarixli 587-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (“Respublika” qəzeti 12 aprel 2013-cü il, № 75, “Azərbaycan”

qəzeti 17 aprel 2013-cü il, № 80, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 04, maddə 359)

QANUNA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

i[1] 20 oktyabr 2006-cı il tarixli 167-IIIQDnömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12,

maddə 1005) ilə 9-cu maddə yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 9. Açıq məlumatın əldə edilməsi

Açıq məlumatın əldə edilməsi aşağıdakı yollarla təmin edilir:

mütəmadi rəsmi nəşrlərlə;

kütləvi informasiya vasitələrinin yayılması ilə;

fiziki və hüquqi şəxslərə təqdim edilməsi ilə.

Açıq məlumatın alınması qaydası vəşərtləri bu Qanunla və ya müqavilə ilə

(məlumatın verilməsi müqaviləəsasında həyata keçirilirsə) müəyyən olunur.

Məlumatın verilməsi barədə müqavilə mülki qanunvericiliyə uyğun bağlanır. Dövlət

hakimiyyəti orqanları, bələdiyyələr müqavilənin olmamasına görə məlumatı

verməkdən imtina edə bilməzlər.

ii[2]1 fevral 2000-ci il tarixli 799-IQnömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2000-ci il, № 3, maddə 136) ilə 10-cu maddənin birinci və

ikinci hissələrinə “ailə həyatına” sözlərindən sonra, “terror aksiyalarına” sözləri əlavə edilmişdir.

25 mart 2003-cü il tarixli 429-IIQDnömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2003-cü il, № 4, maddə 178) ilə 10-cu maddənin birinci hissəsinə

ikinci cümlə əlavə edilmiş, ikinci hissəsinə "terror aksiyalarına" sözlərindən sonra "ətraf mühitə" sözləri əlavə

edilmişdir.

iii[3]20 oktyabr 2006-cı il tarixli 167-IIIQDnömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12,

maddə 1005) ilə 11-ci maddələr yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

Maddə 11. Məlumatın əldə edilməsi barədə müraciət

Məlumatın əldə edilməsi barədə müraciətə baxılması “Vətəndaşların müraciətlərinə baxılması qaydası

haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.

Məlumatın əldə edilməsi barədə müraciət “Vətəndaşların müraciətlərinə baxılması qaydası haqqında”

Azərbaycan Respublikasının Qanununda göstərilən müddətdə baxılması nəticəsində həmin məlumat öz

əhəmiyyətini itirə bilərsə, məlumatın verilməsi barədə müraciətə dərhal, bu mümkün olmadıqda isə 24 saatdan gec

olmayaraq baxılmalıdır.

Məlumatın əldə edilməsi zəruriliyinin əsaslandırılmasının tələb olunması qadağandır.

Tələb olunan məlumat bu Qanunun 10-cu maddəsində göstərilən

alınmasıməhdudlaşdırılan məlumata aid olduqda müraciət təmin olunmaya bilər.

iv[4]20 oktyabr 2006-cı il tarixli 167-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu

(Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2006-cı il, № 12, maddə 1005) ilə 12-ci

maddənin birinci hissəsində "məhkəməyə" sözündən əvvəl "məlumat sahibinin yuxarı orqanına və

İnformasiya Məsələləri üzrə müvəkkilə, habelə" sözləri əlavə edilmişdir.

5 mart 2013-cü il tarixli 587-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu

(“Respublika” qəzeti 12 aprel 2013-cü il, № 75, “Azərbaycan” qəzeti 17 aprel 2013-cü

il, № 80, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2013-cü il, № 04,

maddə 359) ilə12-ci maddədə “İnformasiya Məsələləri üzrə müvəkkilə” sözləri

“Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkilinə (ombudsmana)”

sözləri ilə əvəzedilmişdir.

v[5]30 dekabr 2010-cu il tarixli 41-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5 mart 2011-ci il, № 051, “Azərbaycan” qəzeti, 06 mart

2010-cu il, № 52, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, №

03, maddə 162) ilə 13-cü maddənin adında “məlumat” sözündən sonra “(fərdi

məlumat)” sözləri əlavə edilmişdir.

vi[6]30 dekabr 2010-cu il tarixli 41-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5 mart 2011-ci il, № 051, “Azərbaycan” qəzeti, 06 mart

2010-cu il, № 52, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, №

03, maddə 162) ilə 14-cü maddədə birinci hissənin birinci cümləsində “toplanır”

sözündən sonra “, işlənir və mühafizə olunur” sözləri əlavə edilmişdir.

vii[7]30 dekabr 2010-cu il tarixli 41-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (“Respublika” qəzeti, 5 mart 2011-ci il, № 051, “Azərbaycan” qəzeti, 06 mart

2010-cu il, № 52, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2011-ci il, №

03, maddə 162) ilə 14-cü maddədə üçüncü-altıncı hissələr müvafiq olaraq dördüncüyeddinci

hissələr hesab edilmişdir, maddəyə üçüncü hissə əlavə edilmişdir.

viii[8]5 mart 2004-cü il tarixli 598-IIQDnömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan

Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2004-cü il, № 3, maddə 133) ilə 14-cümaddənin beşinci

hissəsində "Məhkəmənin qərarı olmadan" sözləri "Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmamış hallarda"

sözləri ilə əvəz edilmişdir.

ix[9]12 fevral 2010-cu il tarixli 953-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının

Qanunu (“Azərbaycan” qəzeti, 17 mart 2010-cu il, № 60, Azərbaycan Respublikasının

Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 03, maddə 172) ilə 14-cü maddəsinə altıncı

hissə əlavə edilmişdir.