Formativ Qiymətləndirmə

3. Formativ qiymətləndirmə 

3.1. Formativ qiymətləndirmənin məqsədi təhsilalanın təlim prosesində məzmun standartlarından irəli gələn bilik və bacarıqların mənimsənilməsinə yönəlmiş fəaliyyətini izləməkdən, bu zaman qarşıya çıxan problemləri müəyyən etməkdən və onları aradan qaldırmaqdan ibarətdir.

3.2. Formativ qiymətləndirmə rəsmi qiymətləndirmə deyil.

3.3. Formativ qiymətləndirmə fənnin məzmun standartları üzrə təlim məqsədləri əsasında müəyyənləşdirilmiş qiymətləndirmə meyarlarına görə aparılır.

3.4. Müəllim qiymətləndirmə meyarlarına uyğun dörd səviyyəli rubriklər (I-IV səviyyə) hazırlayır. Zəruri hallarda rubriklər 3 və ya 5 səviyyədə tərtib oluna bilər.

3.5. Müəllim təhsilalanın fəaliyyətinin nəticəsini "Müəllimin formativ qiymətləndirmə dəftəri"ndə rubrikə uyğun olaraq rum rəqəmləri (I, II, III və IV) ilə, "Məktəbli kitabçası"nda isə sözlərlə yazır.

3.6. "Müəllimin formativ qiymətləndirmə dəftəri"ndə rubriklərin məzmunu və şagirdin formativ qiymətləndirilməsinə dair məlumatlar sərbəst formada aparılır.

3.7. Müəllim yarımillərin sonunda "Müəllimin formativ qiymətləndirmə dəftəri" əsasında şagirdin yarımil ərzində fəaliyyətinin qısa təsvirini hazırlayır və portfolioda saxlayır.

Formativ Jurnal nümunəsi

Rubriklər

Fənn: Tarix

Alt standart	Meyar
1.1.1. Tarixdə il hesabından istifadə edir.	Hesablama aparma
1.1.2. İbtidai icma cəmiyyəti və quldar dövlətlərin meydana gəlməsi, inkişafı və tənəzzülü dövrlərini fərqləndirir.	Dövrləri fərqləndirmə
1.1.3. Müxtəlif ölkələrdə baş vermiş mühüm hadisə, proses və təzahürlərin xronoloji çərçivələrini müəyyən edir.	Xronoloji çərçivəni müəyyən etmə.
2.1.1. Ən qədim insan məskənlərinin,ilk sivilizasiyaların, dövlətlərin yaranması və inkişaf amillərini izah edir.	Səbəbləri izah etmə
2.1.2.Təbii-coğrafi şəraiti əks etdirən xəritə əsasında hadisələrin baş verdiyi tarixi məkanı təsvir edir.	Xəritədə təsvir etmə
3.1.1.Qədim dövlətlərin(Misir, Şumer, Babil,Aşşur,İskit, Midiya, Əhəmənilər, Hun, Çin, Parfiya,Hindistan,Yunanıstan və Roma dövlətləri)yaranmasını,idarə etmə qaydalarını,sosial-iqtisadi münasibətləri təsvir edir.	ümümi məlumatları  təsvir etmə
3.1.2.Mənbələr əsasında qədim dövlətlərlə bağlı məlumatlar toplayır və təqdim edir.	Mənbələr əsaslanma və təqdim etmə.
4.1.1.Tarixi şəxsiyyətləri(I Tutmos, III Tutmos,II Ramzes, Hammurapi, Aşşurbanipal, II Sarqon,II Kir, I Dara, Mete, İsgəndər, Sin Şixuandi, Aşoka, Solon, Mitridat, Perikl, Yuli Sezar, Oktavian Avqust, Konstantin).	Şəxsiyyəti dövrə görə müəyyənləşdirmə
4.1.2.Mənbələr əsasında qədim dövr tarixi şəxsiyyətləri haqqında məlumat toplayır,təqdim edir.	Fikri əsaslandırma
5.1.1.Mədəniyyətin ayrı-ayrı sahələrinin insanların həyat tərzi ilə əlaqələrini izah edir.	Mövzudakı fikirləri əlaqələndirmə
5.1.2.Mədəniyyətlərarası və svilizasiyalararası əlaqələrə münasibət bildirir.	Münasibət bildirmə
5.1.3.Mədəniyyətlərə, Mədəniyyətlər arası əlaqələrə dair məlumat toplayır, təqdim edir.	Məlumat toplama və təqdimetmə.

Rubriklər

1.1.1.  Tarixdə il hesabından istifadə edir.

Meyar: Hesablama aparma

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Yoldaşlarının köməyi ilə illəri müəyyən edir.	İlləri çətinliklə müəyyən edir. Ancaq hesablama aparmır.	Sadə xronoloji məsələləri çətinliklə həll edir.	Xronoloji məsələləri sərbəst həll edir.

1.1.2.  İbtidai icma cəmiyyəti və quldar dövlətlərin meydana gəlməsi, inkişafı və tənəzzülü dövrlərini fərqləndirir.

Meyar:  Dövrləri fərqləndirmə

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Dövrləri müəllimin verdiyi sualların köməyi ilə fərqləndirir.	Dövrləri müəllimin köməyi olmadan çətinliklə fərqləndirir.	Dövrləri və həmin dövrlərdə meydana gəlmiş dövlətləri fərqləndirir.	Cəmiyyətdə  hadisələrin meydana gəlmə,inkişafı və tənəzzülü dövrlərini fərqləndirir.

1.1.3.  Müxtəlif ölkələrdə baş vermiş mühüm hadisə, proses və təzahürlərin xronoloji çərçivələrini müəyyən edir.

Meyar: Xronoloji çərçivəni müəyyən etmə.

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Müxtəlif hadisələrin xronoloji çərçivəsini müəyyən etmir.	Müəyyən hadisələrin xronoloji çərçivəsini digərləri ilə səhv salır.	Hadisələrin xronoloji çərçivəsini çətinliklə müəyyən edir.	Müxtəlif hadisə və proseslərin xronoloji çərçivəsini asanlıqla müəyyən edir.

2.1.1. Ən qədim insan məskənlərinin,ilk sivilizasiyaların, dövlətlərin yaranması və inkişaf amillərini izah edir.

Meyar:  Səbəbləri izah etmə

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Şagirdlərin köməyi müəyyən hadisələrin baş vermə səbəbini izah edir.	Hadisələrin yalnız yaranma səbəbini çətinliklə izah edir.	Hadisələrin baş vermə səbəbini sərbəst izah etsə də, inkişaf amillərini qeyd edə bilmir.	Hadisələrin yaranma səbəbini və inkişaf amillərini sərbəst izah edir.

2.1.2.Təbii-coğrafi şəraiti əks etdirən xəritə əsasında hadisələrin baş verdiyi tarixi məkanı təsvir edir.

Meyar: Xəritədə təsvir etmə

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Bəhs edilən məkanı xəritədə göstərə bilmir.	Bəhs edilən məkanı müəllimin köməyi ilə xəritədə göstərir.	Bəhs olunan məkanı xəritədə çətinliklə göstərir.	Məkanı xəritədə asanlıqla təsvir edir.

3.1.1.Qədim dövlətlərin(Misir, Şumer, Babil,Aşşur,İskit, Midiya, Əhəmənilər, Hun, Çin, Parfiya,Hindistan,Yunanıstan və Roma dövlətləri)yaranmasını,idarə etmə qaydalarını,sosial-iqtisadi münasibətləri təsvir edir.

Meyar:  ümümi məlumatları  təsvir etmə

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Dövlətlərin yalnız yaranmasını şagirdlərin köməyi təsvir edir.	Dövlətlərin yaranmasını çətinliklə təsvir edir.	Dövlətlərin yaranması və sosial iqtisadi münüsibətləri təsvir edir, lakin idarə etmə qaydalarını müəyyən etmir	Dövlətlərin yaranması və sosial iqtisadi münüsibətləri və  idarə etmə qaydalarının dolğun təsvir edir.

3.1.2.Mənbələr əsasında qədim dövlətlərlə bağlı məlumatlar toplayır və təqdim edir.

Meyar: Mənbələrə əsaslanma və təqdim etmə.

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Mənbələrdən istifadə edə bilmir.	Mənbələrdən istifadə edərkən məlumatları səhv salır.	Mənbələrdən istifadə edərək qədim dövlətlərlə bağlı məlumatlar toplayır,Lakin təqdim etmir.	Mənbədən istifadə edibqədimdövlətlərlə bağlı məlumatlar toplayır və mənbələrə əsaslanaraqtəqdim edir

4.1.1.Tarixi şəxsiyyətləri(I Tutmos, III Tutmos,II Ramzes, Hammurapi, Aşşurbanipal, II Sarqon,II Kir, I Dara, Mete, İsgəndər, Sin Şixuandi, Aşoka, Solon, Mitridat, Perikl, Yuli Sezar, Oktavian Avqust, Konstantin).

Meyar:  Şəxsiyyəti dövrə görə müəyyənləşdirmə

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Tarixi şəxsiyyəti dövrə görə müəyyən edə bilmir.	Tarixi şəxsiyyəti dövrə görə müəyyən edir,lakin fəaliyyətlərini səhv salır.	Tarixi şəxsiyyətləri və onların fəaliyyətlərini çətinliklə müəyyənləşdirir.	Tarixi şəxsiyyətləri və fəaliyyətlərini sərbəst müəyyən edir.

4.1.2.Mənbələr əsasında qədim dövr tarixi şəxsiyyətləri haqqında məlumat toplayır,təqdim edir.

Meyar: Fikri əsaslandırma

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Yalnız şagirdlərin köməyi ilə mənbələrdən istifadə edir,tam məlumat toplamır.	Mənbələrdən çətinliklə istifadə edib şəxsiyyətlər haqqında məlumatalar toplayır və mənbəyə əsasən fikrini əsaslandırmır.	Mənbələrdən  istifadə edib şəxsiyyətlər haqqında məlumatalar toplayır,lakin fikrini faktlarla əsaslandırmağa çətinlik çəkir.	Mənbələrdən  istifadə edib şəxsiyyətlər haqqında məlumatalar toplayır və fikrini faktlara əsaslanaraq təqdim edir.

5.1.1.Mədəniyyətin ayrı-ayrı sahələrinin insanların həyat tərzi ilə əlaqələrini izah edir.

Meyar: Mövzudakı fikirləri əlaqələndirmə

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Mövzudakı hadisə və faktları əlaqələndirmir.	Mövzudakı hadisə və faktları çətinliklə əlaqələndirir.	Hadisələri və faktları  əlaqələndirir,tam izahını verə bilmir	Hadisə və faktları dolğun şəkildə əlaqələndirərək izah edir

5.1.2.Mədəniyyətlərarası və svilizasiyalararası əlaqələrə münasibət bildirir.

Meyar: Münasibət bildirmə.

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Mövzuyla bağlı münasibəti dəqiq deyil.	Mövzuyla bağlı fikir yürütsə də, fikirləri aydın deyil.	Yalnız konkret faktlarla bağlı münasibət bildirir.	Mövzudakı faktlara, onların mahiyyətinə tam münasibət bildirir.

5.1.3.Mədəniyyətlərə, Mədəniyyətlər arası əlaqələrə dair məlumat toplayır, təqdim edir.

Meyar: Məlumat toplama və təqdim etmə.

I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Müəllimin köməyi ilə sadə məlumatları toplayır.	Yalnız mədəniyyətlərə dair konkret məlumatları toplayır, lakin təqdim etmir.	Mədəniyyətlərə dair məlumatları toplayır və təqdim edir.	Mədəniyyətlərə və mədəniyyətlər arası əlaqələrə dair məlumatları toplayır və təqdim edir

	Tarix
	Standartlar
	Mövzunun adı
№	Şagirdlərin adı və soyadı	Nəticə	Nəticə	Nəticə	Nəticə	Nəticə	Nəticə	Nəticə	Nəticə	Nəticə	Nəticə
1	A.Möhrəddin
2	A.Sənan
3	B.İsrəfil
4	B.Nicat
5	C.Səma
6	C.Nəsib
7	E.Əsgər.
8	Ə.Səbinə
9	F.Bahar
10	H.Ədalət
11	İ.Cavidan
12	K.Ülkər.
13	M.Yusif
14	M.Eltun
15	N.Arzu
16	N.Ayşən
17	R.Günel
18	S.Elşən
19	S.Minayə
20	Z.Budaq.

Rubriklər qısa formada

Meyarlar	I səviyyə	II səviyyə	III səviyyə	IV səviyyə
Hesablamadan istifadə etmə	Yoldaşlarının köməyi ilə illəri müəyyən edir.	. İlləri çətinliklə müəyyən edir. Ancaq hesablama aparmır.	Sadə xronoloji məsələləri çətinliklə həll edir.	Xronoloji məsələləri sərbəst həll edir
Xəritədən istifadə etmə	Bəhs edilən məkanı xəritədə göstərə bilmir.	Bəhs edilən məkanı müəllimin köməyi ilə xəritədə göstərir.	Bəhs olunan məkanı xəritədə çətinliklə göstərir	Məkanı xəritədə asanlıqla təsvir edir.
Mənbələrdən istifadə və faktlara əsaslanma	Mənbələrdən istifadə edə bilmir.	Mənbələrdən istifadə edərkən məlumatları səhv salır.	Mənbələrdən istifadə edərək mövzuyla bağlı məlumatlar toplayır,Lakin təqdim edərkən faktlara əsaslanmır.	Mənbədən istifadə edib mövzuyla bağlı   məlumatlar toplayır və mənbələrə əsaslanaraq təqdim edir.
Münasibət bildirmə	Mövzuyla bağlı münasibəti dəqiq deyil.	Mövzuyla bağlı fikir yürütsə də, fikirləri aydın deyil.	Yalnız konkret faktlarla bağlı münasibət bildirir	Mövzudakı faktlara, onların mahiyyətinə tam münasibət bildirir.
Məlumat toplama və təqdim etmə	Müəllimin köməyi ilə sadə məlumatları toplayır.	Yalnız mövzuya dair konkret məlumatları toplayır, lakin təqdim etmir.	Mövzuya dair məlumatları toplayır və təqdim edir.	Mövzuya dair məlumatları və mövzular  arası əlaqələrə dair məlumatları toplayır və təqdim edir.