Mentorun 4 əsas rolu

Mentor müəllim üçün zəruri informasiyadan asılı olaraq dörd müxtəlif rolda çıxış edə bilər, fasilitator, təqdimatçı, məsləhətçi və təlimçi. Mentor bu və ya digər rolda nə zaman çıxış edəcəyini, işləyəcəyi müəllimin ehtiyaclarına hansı eynək altından baxacağını özü müəyyənləşdirir.

1.   Fasilitator- Fasilitator sözü “fasilitate” sözündən əmələ gəlib, “yüngülləşdirmək”, “asanlaşdırmaq” mənasını verir. Fasilitator dialoq, birgə qərarların qəbul edilməsi, planlaşdırma və ya məsələlərin həll edilməsi məqsədilə görüşlər keçirir. Fasilitator müzakirənin keçirilmə qaydasını müəyyən edir, müzakirənin mövzudan və prosesdən kənara çıxmamasına nəzarət edir.

2.     Təqdimatçı etmək- öyrətmək deməkdir. Təqdimatçı kimi mentorun rolu müəllimin dünyagörüşünün genişləndirilməsində, onun yenivərdiş və bacarıqlar əldə edərək tətbiq etməsində özünü biruzə verir. Təqdimatçı ekspert, həmkar və ya dost kimi müxtəlif rollarda çıxış edərək informasiyanın təqdim edilməsinin müxtəlif üsullarından istifadə edə bilər: birgə təlim, qruplarda iş və s. Yaxşı təqdimatçılar bu və ya digər metodla hansı nəticəni əldə etmək istədiklərini bilir, buna necə nail olduqlarını müntəzəm qiymətləndirirlər.

3.     Məsləhətçi – Məsləhətçi müəyyən sahə üzrə spesifik informasiyaya malik olmaqla məzmun, təhsil prosesi üzrə ekspert ola bilər. Mütəxəssis kimi məsləhətçi biliyi digər şəxsə ötürür. Məzmun sahəsi üzrə eskpert kimi məsləhətçi müəyyən metodların tətbiq edilməsini, müəyyən proqramların qəbul edilməsini və ya müəyyən materialların alınmasını rəğbətləndirir. Təhsil prosesi üzrə ekspert kimi məsləhətçi metodiki tövsiyəlır verir. Səmərəli məsləhətçi olmaq üçün müəllimin etimadını qazanmaq, birgə müəyyən edilmiş məqsəd və gözləntiləri yadda saxlamaq zəruridir.

Təlimçi- Təlim vermək müəllimi məqsədlərinə nail olmaq üçün hazırlamaq və eyni zamanda ona planlaşdırma, dərketmə, məsələləri həll etmə və qərar qəbule tmə vərdişlərinin inkişafında kömək etmək deməkdir. Təlimçi səbrli mövqe tutaraq, mühakimə etmədən, açıq suallar, pauza, perefraz və aydınlaşdırma kimi texnologiyaları tətbiq edir. Bacarıqlı təlimçi müəllimlərdə təlimə müstəqil yanaşma aşılamaq məqsədilə diqqəti düşüncəyə, dərketməyə və qərarların qəbul edilməsinə yönəldir.

Əsas diqqəti təlimçi roluna yönəltmək lazımdır!

Təlimçi kimi müəllimi

• Uzunmüddətli və qısamüddətli planlaşdırma üçün məqsədləri müəyyən edərkən;
• Dərs planları işləyərkən
• Dərs keçərkən
• Dərslərin uşaqların təlim və müvəffəqiyyətinə necə təsir göstəridiyi haqda düşünərkən;
• Görüşlər zamanı müəllimlərin suallarını, problem və həyəcanlarını təhlil edərkən dəstəkləmək lazımdır.

Təlimçi rolunda mentor:

• Müəllimlə etibarlı tərəfdaş münasibətlərini;
• “Siz öz təliminiz üçün cavabdehsiniz. Mənim rolum bu prosesi dəstəkləmək. Istiqamətləndirmək, sizinlə birgə almaqdır” devizi altında qarşılıqla münasibətləri;
• Daha keyfiyyətli təhsil prosesinə, daha müsbət münasibətlərin yaranmasına aparan qarşılıqlı diskusiyyanı: tənzimlənmiş qarşılıqlı münasibətləri inkişaf etdirir.

Təlimçi rolunda mentor

• “yuxarıdan aşağıya” yanaşmasından istifadə etmir
• Müzakirə olunan məsələdə son instansiya rolu oynamır, müəllimin motivasiyası, ona göstərişlərin verilməsi üçün cavabdeh deyil
• Müəllimin işini qiymətləndirmir
• Müəllimin mentordan asılılığını rəğbətləndirmir, müəllim nə etmək lazım olduğunu demir
• Birtərəfli söhbətləri rəğbətləndirmir